Zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia wg Kodeksu Pracy. Pomimo, że umowa o pracę jest najbardziej pożądaną formą zatrudnienia i każdy pracownik do niej dąży to nadal wciąż wiele osób wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia, która jest niepracowniczym zatrudnieniem w ramach cywilnoprawnych. Ustawodawca ciągle tą formę nowelizuje, starając zmienić się jej charakter umowy śmieciowej na umowę zapewniającą coraz więcej uprawnień zbliżonych do tych, jakie mają pracownicy zatrudnieniu w oparciu o przepisy kodeksu pracy.
Generalnie umowa zlecenie należy do umowy o świadczenie usług zawartej w przepisach kodeksu cywilnego, a jej stosowanie do zatrudnienia umożliwia odwołanie zawarte w przepisie art. 300 k.p. Tą umowę kodeks cywilny definiuje poprzez określenie, że przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Nie stoi to na przeszkodzę, aby umowę zlecenie stosować do zatrudniania pracowników w ramach tej umowy. Możliwe to jest na podstawie art. 750 k.c., że do świadczenia usług stosuje się przepisy o umowie zleceniu, jeśli nie zostało to zastrzeżone dla innych umów.
Strony w umowie zlecenie
Stronami tej umowy mogą być osoby fizyczne, jak też i prawne, zwane zleceniodawcą i zleceniobiorcą. Ten status odróżnia pracownika zatrudnionego na podstawie stosunku pracy, którym jest wyłącznie osoba fizyczna od pracownika świadczącego pracę na podstawie cywilnoprawnej, którym może być osoba fizyczna i prawna, a więc także firma trudniąca się wykonywaniem czynności na rzecz innego podmiotu dającego takie zlecenie. Umowa zlecenie co do zasady jest odpłatna. Jednak w jej treści można zawrzeć zapis o jej nieodpłatności. W 2021 r. minimalna godzinowa stawka wynikająca z umowy zlecenia wynosi 18,30 zł. I co najważniejsze forma zawiązania umowy zlecenia może być dowolna. Nie ma tak dużych obostrzeń jak w przypadku umowy o pracę.
Umowę zlecenie odróżnia od umowy o pracę kilka istotnych cech:
- swobodne kształtowanie jej treści. Dotyczy to zarówno praw i obowiązków, rozwiązania, wynagrodzenia, czy też urlopów oraz płatnych zwolnień lekarskich zależnych od odprowadzania dobrowolnej składki chorobowej na ubezpieczenie społeczne,
- zleceniobiorca nie posiada znacznej ilości uprawnień wynikających z zatrudnienia w oparciu o umowę o prace,
- brak norm dobowych i tygodniowych czasu pracy,
- swoboda w kształtowaniu terminu i miejsca pracy,
- ogólnie umowę zlecenie wykonuje się osobiście, ale jest możliwość wykonywania czynności zleconych zleceniobiorcy przez osoby trzecie. Ale i w tym przypadku można w umowie zastrzec, że zlecenie ma być wykonywane osobiście przez zleceniobiorcę. Osoba wykonująca umowę zlecenie działa całkowicie samodzielnie w przeciwieństwie do umowy o pracę wynikłej ze stosunku pracy,
- roszczenia z umowy zlecenia rozpatrywane są przez sąd cywilny.
Cechy zatrudnienia pracowniczego a umowa zlecenie
Należy jednak pamiętać o tym, by taka umowa nie miała zbyt wielu cech zatrudnienia pracowniczego. Powodowałoby to roszczenie zleceniobiorcy o ustalenie łączenia strony stosunku pracy. Gdy Sąd ustaliłby, iż strony w rzeczywistości łączy stosunek prawny, a nie cywilny nastąpiłoby z mocy prawa przekształcenie takiej umowy w umowę o pracę. Gdyż o tym, jaki łączy strony stosunek prawny nie decyduje nazwa umowy, a jej rzeczywiste cechy.
Wypowiedzenie umowy zlecenie
Także jej wypowiedzenie rządzi się innymi prawami niż w przypadku umowy o prace. Wypowiedzieć umowę zlecenie może zleceniodawca w każdym momencie. Z tym zastrzeżeniem, iż musi być ważny powód, w przeciwnym razie zleceniodawca zobowiązany będzie do naprawienia szkody stąd wynikającej. Powinien także zleceniobiorcy dokonać zwrotu poniesionych wydatków na wykonanie zlecenia oraz wypłacić odpowiednią część wynagrodzenia, na jakie się umówili przy nawiązywaniu tej umowy. Takie same zasady dotyczą zleceniobiorcy. Z tym, że zleceniobiorca musi zwrócić zleceniodawcy otrzymane zaliczki, tzn. się z nich rozliczyć. Jeśli dokonał wypowiedzenia bez ważnego powodu, to ponosi odpowiedzialność za szkodę, jaka powstała wskutek tego wypowiedzenia. Co najważniejsze, w umowie zlecenie nie może żadna ze stron zrzec się z góry prawa do wypowiedzenia. Jeśli taki zapis wystąpiłby w umowie zlecenia to z mocy prawa stawałby się nie ważny.
Zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia wg Kodeksu Pracy - wygaśnięcie zlecenia
Oprócz wypowiedzenia możliwe jest także wygaśnięcie zlecenia. Dotyczy to przypadku śmierci przyjmującego zlecenie lub utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych, z tym wyjątkiem, że jest brak odmiennej umowy. Natomiast w przypadku dającego zlecenie nie wygasa ono na skutek jego śmierci lub utraty zdolności do czynności prawnych. Z tym zastrzeżeniem, że jest brak odmiennej umowy. Gdyby jednak taka umowa była to zleceniobiorca powinien prowadzić zlecenie do czasu innego zarządzenia spadkobiercy lub przedstawiciela ustawowego zleceniodawcy, gdyby przerwanie zlecenia miało powodować szkodę. Należy zwrócić uwagę na to, że roszczenia z umowy zlecenia przedawniają się według ogólnej zasady z upływem 10 lat. Ale są takie jak np. dotyczące wynagrodzenia, które przedawniają się z upływem 2 lat.
Zobowiązania wobec ZUS w umowie zlecenie
Także inaczej niż w przypadku umowy o pracę występują zobowiązania wobec ZUS. Jeśli umowa zlecenie jest jedynym źródłem dochodu, to taka osoba podlega obowiązkowo składkom rentowym i emerytalnym. Natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne, czyli, że osoba wykonująca umowę zlecenie musi złożyć wniosek o objęcie jej tym ubezpieczeniem. Jeśli ta umowa będzie nawiązana z własnym pracownikiem to też podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Natomiast gdy umowa zlecenie jest zawarta z innym pracodawcą niż ten, u którego wykonuje pracę w ramach umowy o pracę i osiąga z niej minimalne wynagrodzenie, to ubezpieczenia z umowy zlecenia są dobrowolne. Z kolei w stosunku do osób uczących się, które nie ukończyły 26 lat nie ma obowiązku ubezpieczeń społecznych. W tych wszystkich wypadkach ubezpieczenie wypadkowe jest obowiązkowe, tak samo jak zdrowotne.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia:
- 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.)
- 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. 1974, Nr 24, poz. 141 z późn. zm.)
Temat umów zleceń jest znany wszystkim działom kadrowo-płacowym. Jeśli chcesz poszerzyć swoją wiedzę z zakresu kadr i płac zapraszamy na nasze szkolenia kadry i płace. Sprawdź także nasze szkolenia z zamówień publicznych.
WYBIERZ SZKOLENIE Z KADR I PŁAC