Prawo pracy - najnowsze zmiany. O czym warto wiedzieć?

Od dłuższego czasu spodziewaliśmy się, że kodeks prawa pracy w Polsce czekają poważne i długofalowe zmiany. O jakich zmianach możemy dzisiaj mówić?

Kluczowe najnowsze zmiany w prawie pracy

Jakie zmiany w prawie pracy w Polsce miały miejsce w ostatnim czasie?

5 dni urlopu opiekuńczego bez zachowania prawa do wynagrodzenia.
Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej.
Kontrola trzeźwości pracowników
Zmiana w zakresie umów o pracę na okres próbny.
Dłuższy urlop rodzicielski i nieprzenoszalna jego część.
Praca zdalna w Kodeksie pracy.

Prawo pracy a zmiany w zakresie uprawnień rodzicielskich
i opiekuńczych

Zmiany w uprawnieniach związanych z rodzicielstwem – mają być wprowadzone do Kodeksu pracy w celu wdrożenia dyrektywy UE 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r.
w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (tzw. dyrektywy Work-Life Balance).

Istotną generalną zmianą w kwestii uprawnień rodzicielskich i opiekuńczych będzie to, że praktycznie wszystkie wnioski
o urlopy z tytułu pełnienia funkcji rodzicielskich i inne uprawnienia oraz odpowiedzi pracodawcy (np. w kwestii zgody na łączenie urlopu rodzicielskiego z pracę) będą mogły być tworzone w postaci papierowej lub elektronicznej.

Projekt przewiduje wnioski w postaci elektronicznej, którą może być "zwykły mail". Z treści wniosku musi wynikać, kto jest autorem, tj. od kogo pochodzi wniosek.
Wymiar urlopu opiekuńczego będzie przysługiwał na dany rok kalendarzowym bez względu na liczbę pracodawców.
Warto wiedzieć, że urlop ten będzie „odmianą” urlopu bezpłatnego (podobnie jak urlop wychowawczy).

Zwolnienie od pracy z powodu pilnych spraw rodzinnych

Pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin.
W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.
O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym.
Pracodawca jest zobowiązany udzielić zwolnienia od pracy, na żądanie zgłoszone przez pracownika we wniosku najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.

Kontrola trzeźwości pracowników

W Kodeksie pracy został wprowadzony zakaz dopuszczania do pracy pracownika nietrzeźwego lub będącego pod wpływem narkotyków; badanie na trzeźwość może przeprowadzić policja lub sam pracodawca.

21 lutego 2023 r. weszła w życie nowelizacja Kodeks pracy wprowadzająca możliwość kontroli trzeźwości pracowników i kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu.
Kontrolą trzeźwości przeprowadzaną samodzielnie pracodawca będzie mógł objąć takich pracowników, których praca stwarza zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub dla mienia (jakiegokolwiek, nie tylko mienia pracodawcy).
Będzie to prewencyjna kontrola, tj. taka, która będzie przeprowadzana co do zasady wobec pracowników niewykazujących oznak nietrzeźwości. Będzie ona również mogła być przeprowadzana samodzielnie przez pracodawcę, w przypadku gdy pracownicy objęci tą kontrolą będą wykazywali oznaki nietrzeźwości.
Wprowadzenie kontroli trzeźwości, grupy pracowników objętych taką kontrolą i sposób jej przeprowadzania pracodawca będzie ustalał w akcie wewnątrzzakładowym np. regulaminie pracy lub obwieszczeniu.
W ramach tej samodzielnie przeprowadzanej kontroli pracodawca będzie mógł badać tylko wydychane przez pracownika powietrze. Badanie będzie mógł przeprowadzić tylko urządzeniem posiadającym ważny certyfikat wzorcowania lub kalibracji.
Czas i częstotliwość przeprowadzania kontroli będą określone w akcie wewnątrzzakładowym. Pracodawca ustali np. czy codziennie będzie badał wszystkich pracowników objętych kontrolą, czy tylko ich część, czy będzie badał pracowników przed dopuszczeniem do pracy, czy również w czasie jej wykonywania.

Kontrola trzeźwości w pracy zdalnej

W ocenie resortu, nie wydaje się możliwe, by pracownicy wykonujący pracę zdalną spełniali przesłanki objęcia kontrolą trzeźwości lub kontrolą na obecność środków działających podobnie do alkoholu. Kontrole takie można bowiem przeprowadzić, gdy są niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia.

"Co do zasady praca zdalna będzie wykonywana przez pracowników za pomocą urządzeń teleinformatycznych i nie będzie niosła za sobą wysokiego ryzyka dla zdrowia, życia czy mienia" - wskazuje MRiPS.

"Gdyby jednak pracownicy wykonujący pracę zdalną spełnili przesłanki zawarte we wprowadzanych przepisach, mogą zostać objęci odpowiednią kontrolą, ponieważ to pracodawca będzie ustalał grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą i sposób jej przeprowadzenia" - głoszą wyjaśnienia resortu.

Umowa na okres próbny

Umowę o pracę na okres próbny zawiera się w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia w celu wykonywania określonego rodzaju pracy.
Strony mogą uzgodnić w umowie o pracę, iż umowa o pracę na okres próbny przedłuża się o czas urlopu, a także o czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli wystąpią takie nieobecności.
Ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem jest możliwe tylko, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy.

Prawo pracy a praca zdalna

Rodzaje pracy zdalnej:

praca okazjonalna - do 24 dni w roku - nie przysługuje zwrot kosztów a kontrola w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy lub kontrola przestrzegania wymogów w zakresie bezpieczeństwa i ochrony informacji, w tym procedur ochrony danych osobowych, odbywa się na zasadach ustalonych z pracownikiem.
Praca hybrydowa - pracodawca umożliwia pracownikowi wykonującemu pracę zdalną przebywanie na terenie zakładu pracy, kontaktowanie się z innymi pracownikami oraz korzystanie z pomieszczeń i urządzeń pracodawcy, z zakładowych obiektów socjalnych i prowadzonej działalności socjalnej na zasadach przyjętych dla ogółu pracowników.
Praca zdalna stała – w miejscu uzgodnionym z pracodawcą.

Zapraszamy także do zapoznania się z innymi artykułami opublikowanymi na naszym blogu. Sprawdź m.in. Jak usprawnić realizację umów? Mechanizmy przewidziane w prawie zamówień publicznych.

Chcesz wiedzieć więcej o aktualnych zmianach w prawie pracy? To może praktyczny kurs?

Sprawdź nasze propozycje >> TUTAJ<<

WYBIERZ SZKOLENIE Z KADR I PŁAC

Iwona Wołkiewicz

Liczba przeprowadzonych szkolen: 500
Liczba opinii o trenerze: 2

Ekspert Prawa Pracy. Wykładowca na Studiach Podyplomowych Kadry – Płace na UTH im. H. Chodkowskiej

Trener na kursach i szkoleniach stacjonarnych i internetowych z zakresu prawa pracy oraz prelegent na licznych konferencjach. Wieloletni praktyk na stanowiskach Specjalisty ds. Administracji Personalnej, Specjalisty ds. Rozwoju Personelu, HR Business Partner (Coca-Cola, Orange, GTS T-Mobile, MDDP, INFOR).