Choć dziś istnienie ustawy Prawo zamówień publicznych, zwłaszcza dla młodszych specjalistów z branży, jest czymś oczywistym, w obecnym, nowoczesnym kształcie, pojawiła się ona w polskim systemie prawnym nie tak dawno.
Pomysł uregulowania tej sfery pojawił się już przed wojną. W latach 30. wydano dwa dokumenty:
- Ustawę o dostawach i robotach na rzecz Skarbu Państwa, samorządu oraz instytucji prawa publicznego
- Rozporządzenie Rady Ministrów w tej sprawie
Po wojnie akty te zostały zastąpione przez Ustawę o dostawach i robotach na rzecz Skarbu Państwa, samorządu oraz niektórych kategorii osób prawnych.
Od końca lat 50. obowiązywała natomiast Ustawa o dostawach, robotach i usługach na rzecz jednostek państwowych do momentu, kiedy w latach 80. udzielanie zamówień publicznych wcielono do przepisów resortowych.
Po zmianie systemu gospodarczego w Polsce pojawiła się palące potrzeba uregulowania prawa zamówień publicznych tak, by przystosować je do nowej sytuacji oraz standardów międzynarodowych. Prace nad ustawą zakończono 10 czerwca 1994 r., a wcielono w życie 1 stycznia 1995 r.
Od tego czasu regularnie wprowadzane są do ustawy zmiany, mające na celu usprawnienie pracy zarówno Zamawiających, jak i Wykonawców, wyrównanie ich szans, uproszczenie procedur , zwiększenie jawności postępowania oraz dostosowanie przepisów polskich do prawa Unii Europejskiej.
Najistotniejsze nowelizacje:
1995 r. – wprowadzenie trybu zamówienia z wolnej ręki, a tym samym rozluźnienie rygoru stosowania ustawy wobec zamówień o mniejszych kwotach
2001 r. – dwie nowelizacje, wprowadzające przepisy, które stały się podstawą dla zamówień sektorowych oraz liczne zmiany. Najważniejsze wg UZP to: możliwość stosowania kryteriów podmiotowych przy ocenie ofert, obowiązek publikacji ogłoszeń na stronach www, wprowadzenie dolnego progu stosowania ustawy na 3 tysiące euro, zwiększenie kwoty progowej z 20 na 30 tysięcy euro, wprowadzenie zapisów dotyczących komisji przetargowej oraz instytucji skargi do sądu okręgowego na wyrok arbitrów.
2002 r. – zmiana dolnej kwoty stosowania ustawy na 6 tys. euro
Najważniejsza zmiana miała jednak miejsce w 2004 roku, kiedy to wprowadzono nową ustawę Prawo zamówień publicznych, która, po kilku nowelizacjach – obowiązuje do dzisiaj. Na stronie UZP można przeczytać o najważniejszych jej założeniach:
- Umocniono w niej i rozwinięto podstawowe zasady w tym przede wszystkim zasadę jawności. Zobowiązano zamawiającego do ujawnienia jeszcze przed otwarciem ofert kwoty, jaką może on przeznaczyć na realizację zamówienia.
- Wprowadzono decentralizację systemu zamówień publicznych poprzez przeniesienie szeregu kompetencji decyzyjnych na rzecz zamawiającego.
- Zwiększono obowiązki i uprawnienia kontrolne Prezesa UZP przyjmując zaostrzone procedury kontrolne przy zamówieniach powyżej 5 mln euro dla dostaw i usług oraz 10 mln euro w przypadku robót budowlanych, poddając te postępowania również nadzorowi obserwatora.
- W przypadku mniejszych przetargów procedura udzielania zamówień została uproszczona. Za podstawowe, czyli możliwe do zastosowania zawsze, uznano dwa tryby przetargowe: nieograniczony i ograniczony. Umożliwiono zamawiającemu rozstrzygnięcie postępowania także wówczas, gdy wpłynie tylko jedna oferta nie podlegająca odrzuceniu.
- Wykonawcom przyznano uprawnienie wnoszenia środków ochrony prawnej od kwoty progowej stosowania ustawy, tj. od 6 000 euro.